Zuider Kluft

Beschrijving

• Voor het eerst wordt Beilen genoemd in 1139. Het Hof van Beilen behoorde in 1331 aan de heer van Borculo. In de Middeleeuwen groeide Beilen uit tot de hoofdplaats van het Beiler Dingspel, één van de zes dingspelen, die dienden als een soort ‘arrondissementen’ waar binnen recht werd gesproken. In deze tijd werd ook de huidige gotische kerk (Stefanuskerk) gebouwd voor de bisschop van Utrecht. Dankzij de aanleg van de spoorlijn Groningen-Zwolle in 1870 groeide Beilen sterk. In het begin van de 20e eeuw werd de psychiatrische inrichting ‘Beileroord’ gesticht en wat later de Drentse Ondermelk Organisatie (DOMO). Na de Tweede Wereldoorlog groeide de DOMO uit tot één van de grootste coöperatieve zuivelorganisaties in Nederland.
• Je start de wandeling bij het NS-station. Het eerste stuk loop je door Beilen richting het Terhorsterzand. Het Terhorsterzand maakte vroeger deel uit van het uitgestrekte heide en stuifzandgebied ten oosten van Dwingeloo. Door de aanleg van de A28 werd het hiervan afgesneden. Op een kleine oppervlakte tref je een gevarieerd droog en nat gebied aan: bos, heide, zandverstuivingen, vennen en veen. Even verderop loop je langs de Makkumerplas.
• Je passeert de snelweg A28 en wandelt boswachterij Dwingeloo binnen. Deze boswachterij is een onderdeel van het 3692 hectare grote Nationaal Park Dwingelderveld. De kern van het Nationaal Park is nat heidegebied tussen Dwingeloo en Ruinen; het grootste van Europa. Het gebied wordt omsloten door bossen, beekdalen en esgronden. De heidevelden en bossen vormen elk ongeveer 45% van de totale oppervlakte; de restanten zijn landbouwgronden.
• De belangrijkste voorwaarde voor de natte heide is het landbouwsysteem van voor 1900 geweest en de aanwezigheid van keileem in de bodem. Deze keileem is afgezet in de voorlaatste ijstijd, 120000-150000 jaar geleden. Door beheer, plaggen en begrazen blijft de heide instant. In dieper gelegen plekken zijn vennen en plassen ontstaan. Een aantal hiervan is de zogenaamde pingoruïnes, die zijn ontstaan in de laatste ijstijd door het smelten van een ijslens in de grond. Hierdoor ontstond er een kom met een walletje er omheen.
• De voedselarme heide- en veengebieden zijn rijk aan allerlei bedreigde planten onder andere beenbreek, gevlekte orchis en klokjesgentiaan en dieren als veenbesparelmoervlinder, gentiaanblauwtje, adder, roodborsttapuit en geoorde fuut. Bijzonder zijn de jeneverbesstruwelen in het Lheebroekerzand met zijn vele paddenstoelen. De schaapskuddes in het Dwingelderveld zorgen ervoor dat het gras niet de overhand dreigt te krijgen.
• Na informatiecentrum Spier passeer je opnieuw snelweg A28 en wandel je Spier binnen. In het begin van de 13e eeuw wordt er al gesproken over het esdorp Spier. Samen met de dorpen Drijber en Wijster vormde Spier tot 1688 de Zuider Kluft van het kerspel Beilen. Na 1688 viel de Zuider Kluft in drie marken uiteen. De eerste boerderijen kwamen rond 1750.
• Je wandelt verder richting Beilen en komt langs het buurtschap Makkum dat voor het eerst in de 14e eeuw wordt genoemd. De opvallende korenmolen is hier geplaatst in 1906, maar stond hiervoor als poldermolen in De Groeve, een plaats net buiten Zuidlaren aan de rand van het Zuidlaardermeer.
• Je wandelt door het buurtschap Lieving en passeert de Beilerstroom. Dit is een gekanaliseerd Nederlands riviertje dat ontspringt op het Drents Plateau Plateau tussen Orvelte en Westerbork en dat in Meppel uitmondt in het Meppelerdiep. Bij Westerbork heet het riviertje de Westerborker stroom en vervolgens krijgt het voor Beilen de naam Beilerstroom. In de buurt van Dwingeloo wordt de naam de Dwingelerstroom gebruikt. Het riviertje buigt ten zuiden van Dieverbrug naar het zuiden en heeft dan als naam de Oude Vaart of de Oude Smildervaart.
• De wandeling ‘Zuider Kluft’ zit erop. Strijk neer in een plaatselijk café of restaurant en geniet nog even na van deze mooie wandeling.