Rondje Zuidlaren

Beschrijving

Deze wandelroute laat je kennismaken met een fenomenale verzameling van landschappen rond het dorp en een rijke historie van Zuidlaren. Zuidlaren is bekend van Berend Botje, die uit varen ging. Maar Zuidlaren is ook zeker bekend als de grootste paardenmarkt van Europa en heeft bekendheid gekregen door de  psychiatrische instelling ‘Dennenoord’.  Zuidlaren is een typisch brinkdorp zoals er in Drenthe velen van zijn maar Zuidlaren heeft de meeste brinken van Drenthe, het dorp telt maar liefst zeven brinken. En dat is zelfs in Nederland nergens anders te vinden. Rond de oude dorpskern en de centrale kerkbrink, ligt een gordel van brinken. Deze brinken hebben opmerkelijk veel watergevulde dobben die als drinkplaats voor het vee dienden en werden gebruikt voor bluswater, ook wel branddobben genoemd. 

• Brink.
  Je start op de Brink. Een brink is in veel Drentse dorpen een centrale plek waar vee werd verzameld. Op de brink in Zuidlaren ligt een zgn. ‘Dobbe’.  Op bijna elke middeleeuwse brink vond je wel een 'dobbe'. Dit was een gegraven kuil vol water. Het water van de dobbe werd gebruikt als drinkplaats voor het vee. Maar ook om schapen en paarden in te wassen en als bluswater.
  Op de brink en de omliggende kleinere brinken wordt jaarlijks de Zuidlaardermarkt gehouden. Deze markt is van oorsprong een paardenmarkt die sinds het jaar 1200 wordt gehouden. Rond die tijd wordt in officiële documenten de markt al genoemd. Aan de Stationsweg 2 is het Zuidlaardermarktmonument ter ere van de 750e markt geplaatst.  
• Huize Laar end
  Dit huis stamt vermoedelijk uit het begin van de 19e eeuw. Eerder was dit een woning met één woonlaag waar in 1911, onder architectuur van ir. Gerhardus Knuttel (1880-1961) een verdieping is op gebouwd.

• Havezathe Laarwoud dateert uit 1642. Een havezathe kan gezien worden als een hofstede, een adellijk huis toebehoorde aan de familie Van Selbach. In de 17e eeuw werd een havezathe bewoond door edelen die tot het ridderschap waren toegelaten. Havezate Laarwoud functioneerde in de periode 1958-1997 als gemeentehuis, daarna als tijdelijk gemeentehuis van de nieuwe gemeente Zuidlaren. Sinds 2004 wordt het huis particulier bewoond. Laarwoud blijft wel een functie behouden als trouwlocatie (één vleugel en tuin).

• Molen de Boezemvriend
  Ook wel ‘De molen van de Groeve’. De Boezemvriend is een achtkante bovenkruier en doet dienst als poldermolen ten oosten van Zuidlaren, nabij het dorpje de Groeve. De molen werd in 1871 gebouwd voor de bemaling van de polder Zuidlaren.
• Hoogholtje
  Naast de molen Boezemvriend ligt een hoge brug over het havenkanaal. Dit hoge bruggetje is een typisch Gronings Hoogholtje
• Molenmuseum ‘De wachter’
  De Wachter in Zuidlaren is een olie- en korenmolen. In de molen is een museum gevestigd of beter gezegd: de molen is onderdeel van een museum met stoommachines en met veel oude ambachten. Zien hoe zeep gemaakt wordt? Nieuwsgierig hoe een kruidenierswinkel er vroeger uitzag? Allemaal te zien in molenmuseum de Wachter.
• Kerk en Kerkbrink
  Dorpskerk aan de kerkbrink. Het oudste gedeelte van de kerk, het schip werd in de 13e eeuw gebouwd waarna rond 1300 de toren werd gebouwd. In de kerk staan herenbanken van de vooraanstaande families Van Selbach, De Drews en Van Heiden. In de kerk hangt een memoriewapen van de overleden drost van Drenthe AC van Heiden.
• Berend Botje
  ‘Berend Botje ging uit varen… met zijn scheepje naar Zuidlaren…’  Is een bekend liedje dat in 1870 voor het eerst wordt beschreven, echter kan het liedje ouder zijn en in de mondelinge overlevering langere tijd zijn doorgegeven, voordat het voor het eerst werd beschreven.
  Het beeldje is (iets van de route af) te vinden aan de Stationsweg naast nr 15.
• Noorder Sanatorium Dennenoord
  Westelijk van het centrum van Zuidlaren werd eind 19e eeuw een psychiatrische instelling gebouwd. 
  In 1935 werd (noordelijk van de Stationsweg) het meer zichtbare Noorder Sanatorium gebouwd. Na 1975 werd dit deel gebruikt als bio-researchcentrum. Het gebouw is één van de meest markante monumentale gebouwen van Noord-Nederland en is nu omgebouwd tot wooncomplex.
• Dennenoord  
  Het zuidelijke gedeelte werd als eerste gebouwd en is tegenwoordig in gebruik als GGZ-instelling. Bij de bouw van Dennenoord moest het een echt dorp worden waar patiënten zich thuis voelden. Op het terrein staan monumentale gebouwen, kunst en straatpoëzie die je tot nadenken aanzet.  
  Kruiskerk