Dwingelderveld

Routebeschrijving

• In oude geschriften wordt Dwingeloo voor het eerst genoemd in 1180. Het esdorp heeft één van de mooiste, beschermde brinken van Drenthe. De hervormde Sint Nicolaaskerk is een bakstenen, gotische zaalkerk uit het begin van de 15e eeuw. In 1630 is de kerk deels ingestort. In 1923 trof een grote brand de kerk, slechts het muurwerk bleef gespaard. De torenspits, een replica naar het origineel uit 1631, heeft een uivorm. Daarom wordt de kerk ook wel de Siepelkerk genoemd. Siepel is Drents voor ui.
• Het beeld voor de kerk verbeeldt de sage van de ‘Juffer van Batinghe’. Toen bijna 400 jaar geleden de Nicolaaskerk werd herbouwd, reed elke dag de Juffer van Batinghe voorbij. Ze lachte steeds naar de bouwheer en beïnvloedde zo zijn werk. Uiteindelijk zegende de drost beide mensen: zonder de juffer en de bouwmeester zou er nooit zo'n mooi bouwwerk zijn ontstaan.
• Naast de kerk staan de Franse Huizen die omstreeks 1690 ten behoeve van huisvesting van Hugenoten, gebouwd zijn. Daar schuin tegenover ligt de Havezate Westrup, ook daterend uit de 17e Het Schultehuis en de karakteristieke Saksische boerderijen liggen rond de Brink.
• Spring nu op je fiets om het dorp te verlaten en richting het Nationaal Park Dwingelderveld te fietsen. Aan de rand van het park is ASTRON gevestigd. Dit is het Nederlands instituut voor radioastronomie. Haar missie is ontdekkingen in de radioastronomie mogelijk te maken. ASTRON beschikt over de Westerbork Synthese Radio Telescoop, één van de gevoeligste telescopen ter wereld en LOFAR (Low Frequency Array).
• Al fietsend in het grootste natte heidegebied van West-Europa het ‘Dwingelderveld’ maak je altijd wel iets mee. Je ziet de torenvalk bidden, een adder op het fietspad, hoort een veldleeuwerik jubelen of kraanvogels in de verte. Natte slenken en droge zandruggen wisselen elkaar af. Daardoor is er veel variatie in plantengroei en dierenleven. In de natste delen groeien dopheide, veenpluis en klokjesgentiaan en op de droge stukken staan struikheide en muizenoor. De natte stukken zijn deels afhankelijk van grondwater dat hier naar boven borrelt. Op deze plaatsen groeit de gele beenbreek, een kleine lelie. Roodborsttapuit, wulp en boomleeuwerik zijn slechts drie van de tientallen vogelsoorten die hier in de heide broeden. Op de dieper gelegen delen zijn vennen ontstaan. Een aantal hiervan zijn pingo-ruïnes. In de ijstijd ontstaan door het smelten van een ijslens in de grond, waardoor er een kom met een walletje ontstaan is.
• Niet te missen tijdens het fietsen is de Dwingeloo Radiotelescoop met zijn diameter van 25 meter. Stop even om de informatieborden te lezen. Ook kun je een kijkje nemen in deze oudste draaibare radiotelescoop ter wereld en luisteren naar signalen uit het heelal. Informatie over de openingstijden: http://www.camras.nl/bezoekersinfo/.
• De schaapskooi ‘Achter ’t Zaand’ komt in zicht. Grote kans dat de herder met de schapen de hei op is. De schapen zorgen er voor dat het gras niet de overhand krijgt. Check van te voren de vertrek- en aankomsttijden van de kudde. Bij terugkomst kunnen kinderen de schapen aaien en knuffelen tijdens het knuffelkwartiertje.
• Even doortrappen en dan kom je uit in Pesse. Een echt Drents esdorp en in 1141 al genoemd als Petthe. De naam komt van Peltha, dat moerasgebied betekent. Bij aanleg van de A28 ter hoogte van Pesse is in 1955 in de middenberm een uitgeholde boomstam gevonden. Een unieke vondst want dit bleek de oudste boot ter wereld te zijn. C14-datering heeft aangetoond dat deze boomstamkano dateert tussen 8200 en 7600 v.Chr. De kano is zo lang bewaard gebleven omdat hij was weggezakt in een rivierbedding in een venige bodem. Hij is te bezichtigen in het Drents Museum te Assen. Pak in Pesse nog even een terrasje voordat je de lange tocht naar Ruinen aanvaardt.
• Je fietst langs het Spaarbankbosch, een prachtig wandelbos en voor Drentse begrippen zelfs een oud bos. Indertijd aangelegd door een bank die meende dat spaarders ook op een andere manier profijt van hun spaargeld mochten hebben. Via Fluitenberg, de Boswachterij Ruinen en Gijsselte komt Ruinen al in zicht. Ben je geïnteresseerd in vogels? Net voor Ruinen ligt het Vogelpark Ruinen. Kijk wel even op de website voor de openingstijden: http://www.vogelparkruinen.nl/openingstijden.
• In Ruinen stap je af om in een van de vele horecagelegenheden een heerlijk kopje koffie of thee met gebak te nuttigen. Ruinen was vanaf de Middeleeuwen tot de Franse Tijd een hoge Heerlijkheid aangeduid als de Heerlijkheid Ruinen. In 1140 werd door benedictijner monniken hier een klooster gesticht. Het klooster werd later naar Dickninge verplaatst. In en rond de huidige Ruiner Maria kerk zijn restanten te vinden van het klooster. Het interieur van deze kerk is zeker de moeite waard om te bekijken. Museumboerderij Pasmans Huus in Ruinen geeft een beeld van het leven rond 1900.
• Uitgerust? Dan trap je nu door naar het Bezoekerscentrum Dwingelderveld aan de rand van het Nationaal Park. De ontdekking van het grootste aaneengesloten natte heidegebied van West-Europa begint hier. Hier vind je ook voor jonge avonturiers een speelbos en een waterspeelplaats. In het wilgenhuttendorp kun je fantastisch verstoppertje spelen!
• Hoor je het geblaat van de schapen al? Net na het Bezoekerscentrum ligt de kooi van de schaapskudde van Ruinen. De uitkijktoren bij de Ruiner schaapskooi biedt een mooi uitzicht over het Dwingelderveld.
• Hup, weer op de fiets om het Dwingelderveld in te fietsen. Een laatste stop voor Dwingeloo is mogelijk bij Het Theehuys Anserdennen. Gelegen op een mooie plek midden in het bos.
• Vanuit het Dwingelderveld fiets je het Westeinde op. Dit buurtschap vlakbij Dwingeloo heeft een kleinschalige, historische structuur van agrarische erven, afgewisseld met voorname huizen, waarvan de havezate Oldengaerde letterlijk en figuurlijk het middelpunt is. Deze havezate werd voor het eerst genoemd in 1420 en bewoond door de Heren van Echten. Het landgoed Oldengaerde bestaat uit een verzameling van Rijksmonumentale gebouwen, tuinen, tuinobjecten en bos. In 1717 kreeg het gebouw zijn huidige classicistische uitstraling. Van oorsprong was Oldengaerde één van de achttien havezaten in Drenthe. Hiervan resten er nog zeven. Oldengaerde behoort tot de fraaiste en best bewaard gebleven havezate.
• Nog een klein stukje fietsen en dan komt de Siepel van Dwingeloo weer in zicht. Nagenieten kan op een van de vele terrassen aan de Brink of aan De Drift.