Landgoederen Eelde

Beschrijving

• Het dorp Eelde wordt in een oorkonde al in 1139 genoemd en Paterswolde in 1447. Paterswolde ligt in het uiterste noorden van Drenthe. Een klein deel van het dorp, langs de Meerweg, is gelegen in de provincie Groningen. Paterswolde is na de Tweede Wereldoorlog met Eelde vergroeid. Het dorp is vooral bekend vanwege het Paterswoldsemeer, dat overigens op de topografische kaart het Paterswoldermeer wordt genoemd. De omgeving is geliefd bij ‘stadjers’ (de benaming voor inwoners van de stad Groningen), omdat het dicht bij de stad Groningen ligt, een parkachtige uitstraling heeft en vanwege de recreatiegebieden rond het meer en het Friesche Veen. Ook de landgoederen De Braak en Vennebroek zijn geliefd bij recreanten.
• Vanaf de parkeerplaats pak je de wandelroute op door de Hoofdweg te volgen in noordelijke richting. Al snel loop je door het buitengebied van Paterswolde en zie je landgoed De Braak en het monumentale park. Het park is in de 19e eeuw door tuinarchitect Roodbaard in Landschapsstijl ontworpen. Kenmerkend zijn de kronkelende laantjes, doorkijkjes en sierlijke vijvers. Op De Braak vind je een doolhof en een berceau bestaand uit beuken die met de toppen in elkaar zijn gevlochten.
• Je vervolgt de wandeling en loopt over de Meerweg tussen het Friesche Veen en het Paterswoldsemeer. Het Friesche Veen is een gebied met moerasbos, water en rietlanden. Het is ontstaan na veenafgraving in de eerste helft van de 19e eeuw. Dit natuurgebied is onderdeel van landgoed Vennebroek. Op dit landgoed staat ook een mooie havezate. Het huidige gebouw stamt uit 1848. De vijver is omringd door oude beuken en kastanjes. De oudste is meer dan 300 jaar en heeft een stamomtrek van bijna vijf meter.
• Na landgoed Vennebroek loop je op de grens van het dorp Paterswolde en het buitengebied verder richting Eelde en doemt havezate Lemferdinge op. Wanneer het Lemferdinge met landgoed is gemaakt is niet bekend. In documenten uit 1447 wordt het al vermeld. Vroeger heeft er een groot landhuis met grachten en twee schathuizen gestaan. Tegenwoordig bestaat het landgoed uit een schathuis en tuinen.
• Een klein stukje verder staat landgoed De Duinen. De duinen op het landgoed zijn tijdens de laatste ijstijd ontstaan. Opvallend is de vijver achter het Huis De Duinen in de vorm van een vis.
• Na landgoed De Duinen wandel je langs Vosbergen. De villa en het landgoed zijn rond 1900 ontstaan. Het echtpaar Kraus-Groeneveld kocht in 1890 een boerderij en wat bos. Het huidige park is aangelegd in Engelse Landschapstijl.
• De landgoederen wisselen elkaar snel af tijdens deze wandeling. Je passeert havezate Oosterbroek en huis Hooghullen. Oorspronkelijk heeft Oosterbroek in de 15e eeuw op het terrein Borgstee ten oosten van de huidige plek gestaan. Van dat gebouw is weinig bekend. Het huidige huis staat op een andere plek en is uit 1830 met verbouwingen uit 1924. Hooghullen is in 1870 gebouwd en werd in 1891 gekocht door de Vereniging tot Bevordering van het Herstel van Drankzuchtigen. In de Tweede Wereldoorlog werden Oosterbroek en Hooghullen een Duitse legerplaats voor Fliegerhorst Eelde.
• De volgende kilometers geniet je van het buitengebied van Eelde. Aan de rand van Eelde staan de Waterburcht en havezate Terborch. De Waterburcht is een restant van een middeleeuws mottekasteel omgeven door drie grachten en een havezate. In 1266 is het kasteel verwoest, maar of het nadien weer is opgebouwd is niet bekend. Een mottekasteel is een vrij steile heuvel van ongeveer vijf meter voorzien van een houten of stenen toren. Ze werden in de 11e tot 13e eeuw aangelegd als machtsbasis voor lokale machthebbers. De bekendste motte in Drenthe is het kasteel van Coevorden. In de 17e eeuw werd op het terrein de havezate Terborch gebouwd, die in 1801 is afgebroken.
• In Eelde loop je langs de Onze Lieve Vrouwe- en Sint Gangulphuskerk. De huidige gotische kerk dateert uit de 14e eeuw op een plek waar een tufstenen voorganger heeft gestaan. Opvallend zijn de schilderingen in het gewelf en de grafzerken waarvan de oudste stamt uit 1545 van de familie Sigers. Vlak naast de kerk ligt het Nijsinghhuis: een 17e eeuws huis dat dienst deed als Schultehuis en Gemeentehuis.
• Al kronkelend door Eelde en Paterswolde kom je uit waar je de wandeling begon. De wandeling ‘Landgoederen Eelde’ zit erop. Strijk neer in een plaatselijk café of restaurant en geniet nog even na van deze mooie wandeling.